Sandomierz i jego podziemna trasa turystyczna

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠

Gdzie leży Sandomierz? – Sandomierz w Krajobrazie Polski

Sandomierz jest to miasto położone w województwie świętokrzyskim, na południowo-wschodnich krańcach Wyżyny Małopolskiej, nad Wisłą. Jego malownicza lokalizacja, wśród wzgórz i dolin, już od wieków przyciągała osadników, a później stawała się świadkiem wydarzeń, które miały znaczenie zarówno dla Polski, jak i Europy. Sandomierz ma status miasta królewskiego, gdyż był jednym z najważniejszych ośrodków w Polsce, co znalazło swoje odbicie również w architekturze i życiu codziennym. Podziemia Sandomierza to zatem element turystyczny, a jednocześnie dziedzictwo tego wyjątkowego miasta. 

Podziemna Trasa Turystyczna – początki i historia

Podziemne korytarze Sandomierza powstały w XIV i XV wieku jako magazyny kupieckie, w których przechowywano towary takie jak wino, sól czy śledzie. Z czasem, z powodu braku użytkowania i odpowiedniego zabezpieczenia, podziemia stały się przyczyną katastrof budowlanych. W latach 60. XX wieku, po serii zapadlisk, naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie przeprowadzili prace zabezpieczające, które pozwoliły na udostępnienie części podziemi turystom w 1977 roku. 

Podziemna Trasa Turystyczna w Sandomierzu została udostępniona zwiedzającym w 2001 roku. To niezwykła atrakcja, która pozwala odwiedzającym przejść przez labirynt korytarzy, piwnic i lochów, które przez wieki służyły miastu w różnych funkcjach. Początkowo wykorzystywane były jako magazyny, miejsca przechowywania żywności, wina, ale także pełniły rolę obronną, chroniąc mieszkańców przed najazdami.

Długość trasy wynosi 470 metrów, a najgłębsze wyrobiska sięgają 12 metrów poniżej poziomu rynku. Trasa obejmuje 34 komnaty i korytarze, z których każda ma swoją nazwę nawiązującą do historii Sandomierza.

Co czeka zwiedzających na trasie?

Zwiedzanie Podziemnej Trasy Turystycznej w Sandomierzu to fascynująca podróż. W trakcie wizyty turyści mają okazję zwiedzić podziemne korytarze, a także zapoznać się z licznymi wystawami, które ukazują historię miasta i jego mieszkańców.

Podziemna trasa obejmuje kilka głównych punktów, które każdy zwiedzający powinien zobaczyć:

• Piwnice i korytarze: Zdecydowana większość podziemnych tuneli to dawniej wykorzystywane piwnice. Oprócz ich funkcji magazynowych korytarze były też używane do celów obronnych i stanowiły część systemu obrony miasta. Przechadzając się nimi, możemy podziwiać oryginalną architekturę i zachowane elementy budowlane, takie jak sklepienia krzyżowo-żebrowe, które świadczą o średniowiecznym charakterze tych miejsc.
• Wystawy archeologiczne: W trakcie zwiedzania można zapoznać się z wieloma wystawami, na których zgromadzono artefakty archeologiczne znalezione podczas prac wykopaliskowych w podziemiach Sandomierza. Znajdują się tu między innymi fragmenty naczyń, narzędzi, a także monety, które pozwalają lepiej zrozumieć życie codzienne mieszkańców miasta w średniowieczu.
• Odwzorowanie średniowiecznych szlaków: W podziemiach znajdują się także rekonstrukcje dawnych przejść handlowych i szlaków komunikacyjnych, które łączyły Sandomierz z innymi ważnymi miastami w Polsce. 
• Mroczne lochy: W jednej z komnat znajduje się też loch, który niegdyś pełnił rolę aresztu. Dziś to miejsce, w którym turyści mogą poczuć dreszczyk emocji i poznać mroczne strony historii Sandomierza.
• Podziemne tarasy widokowe: Choć podziemna trasa nie jest miejscem, które kojarzy się z widokami, to w jednym z punktów turyści mogą udać się na taras widokowy, z którego rozciąga się przepiękny widok na panoramę miasta.
• Jedną z atrakcji jest "Legendarna Komnata", multimedialna wystawa prezentująca postacie związane z miastem, takie jak Halina Krępianka, która według legendy uratowała Sandomierz przed Tatarami.

Legendy i opowieści o sandomierskich podziemiach

Sandomierskie lochy owiane są licznymi tajemnicami i legendami. Drążone przez wieki korytarze i komory w opowieściach ciągną się do podmiejskich wiosek Kobierniki i Krakówka, a nawet pod dnem Wisły, aż do zamku w Baranowie Sandomierskim. Wspomniany już ksiądz Melchior Buliński w swojej Monografii Sandomierza z 1879 roku pisał, że z Bramy Opatowskiej można było przejść do wsi Kobierniki, leżącej około trzech kilometrów od Sandomierza. ​

Sandomierskie podziemia mają też swoje duchy! Wspomniana wcześniej Halina Krępianka była córką zamordowanego przez Tatarów sandomierskiego kasztelana Jana z Krempy. Chcąc pomścić śmierć ojca, udała się do tatarskiego wodza, opowiadając mu o krzywdach, jakich ponoć doznała ze strony mieszkańców Sandomierza. Wzbudziła tym samym jego współczucie i zaufanie. Wódz, nieświadomy podstępu, pozwolił jej wprowadzić swoich ludzi do miasta. Halina doprowadziła ich do podziemnych korytarzy, gdzie mieszkańcy zamknęli wejścia, więżąc najeźdźców. Bohaterka zginęła w tych lochach, ale dzięki jej poświęceniu miasto zostało ocalone. Dziś mówi się, że w podziemiach słychać pojękiwania konających Tatarów, a duch Haliny Krępianki czasami pojawia się wśród turystów, przemierzając korytarze sandomierskich lochów.

Ale jedną z najbardziej znanych jest legenda o sandomierskich skarbach, które miały zostać ukryte przez miejscowych podczas najazdów Tatarów. Mówi się, że w podziemiach miasta wciąż można znaleźć zaginione skarby, ukryte przez sprytnych mieszkańców, którzy chronili swoje dobra przed rabunkami. Choć skarby te nigdy nie zostały odnalezione, legenda ta wciąż żyje wśród mieszkańców i turystów.

Podziemia sandomierskie znane z kryminałów!

Sandomierskie podziemia stały się także inspiracją dla twórców literatury i filmu. W literaturze, szczególnie w kryminałach Zygmunta Miłoszewskiego, pojawiają się odniesienia do tego miasta, a w książkach z serii o prokuratorze Szackim, fabuła niejednokrotnie przenosi się w tajemnicze zakamarki Sandomierza. Filmowa adaptacja „Ziarno prawdy” autorstwa Miłoszewskiego również czerpie pełnymi garściami z mrocznej atmosfery sandomierskich podziemi, czyniąc z nich tło dla zbrodni i tajemnic.

Sandomierska trasa podziemna - informacje praktyczne

Lokalizacja: Wejście do trasy znajduje się na dziedzińcu Kamienicy Oleśnickich (Rynek 10).​

• Godziny otwarcia: Trasa jest otwarta codziennie, z różnymi godzinami w sezonie letnim i zimowym.​
• Ceny biletów: Bilet normalny kosztuje 28 zł, ulgowy 23 zł. Dostępne są również bilety rodzinne i dla mieszkańców. 
• Niestety, ze względu na dużą liczbę schodów (364) i wąskie przejścia, trasa nie jest dostępna dla osób z ograniczoną mobilnością.

Sandomierz, nazywany "Małym Rzymem" z powodu swojego położenia na siedmiu wzgórzach, zachwyca podziemiami, bogatą historią, zabytkami i malowniczymi krajobrazami. Aby w pełni docenić uroki Sandomierza, warto zarezerwować nocleg w Sandomierzu i spędzić tu kilka dni.