Podkarpacki Szlak Filmowy - filmy i seriale kręcone w polskich górach

Jak powstał Podkarpacki Szlak Filmowy?

Podkarpacki Szlak Filmowy powstał z inicjatywy Podkarpackiej Komisji Filmowej i Województwa Podkarpackiego jako projekt mający na celu promocję regionu poprzez jego filmową historię. Inspiracją do stworzenia szlaku było rosnące zainteresowanie turystyką filmową oraz fakt, że Podkarpacie od lat stanowi jedno z najchętniej wybieranych przez filmowców miejsc w Polsce. Dzięki różnorodnym plenerom – od surowych bieszczadzkich krajobrazów po zabytkowe miasta – reżyserzy chętnie realizują tutaj zarówno historyczne superprodukcje, jak i współczesne dramaty czy seriale kryminalne. 

Oficjalnie szlak zainaugurowano w 2020 roku, obejmując początkowo kilka kluczowych lokalizacji, takich jak Jaśliska, Przemyśl, Bieszczady i Jarosław, a z każdą kolejną edycją rozszerzając go o kolejne filmowe miejscowości. Dziś jest to wyjątkowa atrakcja turystyczna, a także platforma do promocji regionu wśród miłośników kina i historii, pozwalająca odkrywać Podkarpacie w zupełnie nowym świetle – przez pryzmat kinematografii.

​Podkarpacki Szlak Filmowy obejmuje kilka kluczowych lokalizacji w województwie podkarpackim, które stały się planem zdjęciowym dla wielu znanych produkcji filmowych. Do 2024 roku zrealizowano pięć edycji szlaku, obejmujących kolejne miejsca.

Jaśliska  - podkarpackie Hollywood 

Jaśliska to niewielka, ale niezwykle malownicza wieś w Beskidzie Niskim, która od kilku lat zdobywa coraz większą popularność wśród filmowców. W okolicy można znaleźć nocleg w Komańczy. Jej unikalny charakter, zachowana drewniana zabudowa z XVII wieku i niezwykła atmosfera sprawiają, że stała się ona planem dla wielu znakomitych produkcji. To właśnie tutaj kręcono "Boże Ciało" Jana Komasy, które zdobyło nominację do Oscara, "Twarz" Małgorzaty Szumowskiej oraz "Wino truskawkowe" Dariusza Jabłońskiego. Do dziś w miasteczku funkcjonuje Bar Czeremcha znany z tego filmu. 

Miejscowość zachwyca autentycznym układem urbanistycznym – wąskimi uliczkami i rynkiem otoczonym drewnianymi domami, które pamiętają czasy, gdy Jaśliska były jednym z ważniejszych ośrodków handlowych na szlaku węgierskim.

Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów wsi są tzw. piwnice węgierskie – sieć podziemnych magazynów, w których dawniej przechowywano wino i towary przywożone z Węgier. To właśnie one dodają miejscowości wyjątkowego, tajemniczego klimatu, który filmowcy chętnie wykorzystują w swoich produkcjach.

Jaśliska to również miejsce, z którym silnie związany jest znakomity polski aktor Marian Dziędziel. Ciekawostką jest, że przynajmniej połowa mieszkańców Jaślisk statystowała, a nawet grała w filmie! 

Przemyśl – miasto z filmową duszą

Przemyśl, jedno z najstarszych i najbardziej malowniczych miast Podkarpacia, to nie tylko miejsce o bogatej historii, ale także wyjątkowa lokalizacja filmowa. Dzięki zachowanej architekturze, w której przeplatają się wpływy polskie, ukraińskie, austriackie i żydowskie, stał się tłem dla wielu znaczących produkcji. Wąskie brukowane uliczki, zabytkowe kamienice i majestatyczna panorama nad Sanem nadają miastu niepowtarzalnego klimatu, który filmowcy chętnie wykorzystują do kreowania wyjątkowych opowieści.

Jednym z najważniejszych filmów kręconych w Przemyślu jest "Wataha", popularny serial HBO opowiadający o losach funkcjonariuszy Straży Granicznej w Bieszczadach. Wiele scen rozgrywa się w Przemyślu, który w serialu pełni rolę kluczowego ośrodka dowodzenia i punktu styku różnych światów – funkcjonariuszy, uchodźców i przemytników.

Miasto było również miejscem realizacji "Kroniki wypadków miłosnych" (1986) w reżyserii Andrzeja Wajdy, adaptacji powieści Tadeusza Konwickiego. Film, osadzony w realiach przedwojennej Polski, doskonale wykorzystuje historyczne zakątki Przemyśla, nadając opowieści autentyczności.

W 2018 roku Przemyśl stał się także planem zdjęciowym dla "Ułaskawienia" Jana Jakuba Kolskiego, filmu opartego na prawdziwej historii rodziców reżysera, przemierzających powojenną Polskę w celu pochowania syna w rodzinnych stronach. Miasto, z jego zabytkowymi kościołami, starym cmentarzem i brukowanymi uliczkami, idealnie oddało realia lat powojennych.

W ostatnich latach Przemyśl ponownie przyciągnął filmowców, tym razem jako jedno z głównych miejsc realizacji "Śubuka" (2022) Jacka Lusińskiego. Film opowiada historię matki, która walczy o godność autystycznego chłopca. Finalnie przy pomocy Matki i profesora dochodzi do doktoratu z nauk prawnych. Film oparty jest na prawdziwym przypadku jaki miał miejsce na Uniwersytecie w Białymstoku.

Dzięki swojej unikalnej atmosferze i bogatej historii Przemyśl pozostaje jednym z najciekawszych punktów na Podkarpackim Szlaku Filmowym. Spacerując po mieście, można nie tylko podziwiać jego architektoniczne perełki, ale także odnaleźć ślady filmowych bohaterów, którzy przez lata ożywiali jego ulice na wielkim ekranie. Warto skorzystać z oferty noclegi w Przemyślu i poznać to niezwykłe miejsce. 

Bieszczady – filmowa sceneria dzikiej natury

Bieszczady, słynące z dzikich, bezkresnych połonin, tajemniczych lasów i surowych krajobrazów, od lat przyciągają filmowców poszukujących autentycznych plenerów. To tutaj powstawały wielkie historyczne produkcje, takie jak „Pan Wołodyjowski” (1969) Jerzego Hoffmana, gdzie bieszczadzkie wzgórza zastąpiły stepy kresowe Rzeczypospolitej, tworząc epickie tło dla walk z Tatarami. 

W latach 70. i 80. region ten był również popularnym miejscem dla twórców filmów przygodowych i obyczajowych – w „Wolnej sobocie” Jerzego Janickiego ukazano surowość życia w bieszczadzkich wsiach, a w kultowym „Rancho Texas” Wadima Berestowskiego Bieszczady stały się miejscem dla marzycieli szukających dzikiej wolności.

fot. monticello/shutterstock

Nie można zapomnieć o współczesnych produkcjach, które uczyniły Bieszczady jeszcze bardziej rozpoznawalnymi w kulturze popularnej. Przede wszystkim serial HBO „Wataha”, który pokazał Bieszczady jako miejsce mroczne, pełne kontrastów i sekretów, idealnie nadające się na tło dla dramatycznej opowieści o Straży Granicznej i przemytnikach. Rezerwując nocleg w Cisnej lub nocleg w Wetlinie można zobaczyć wspomniane miejsca. 

Jarosław – miasto z historycznym filmowym klimatem

Jarosław, jedno z najpiękniejszych i najbardziej zabytkowych miast Podkarpacia, dzięki swojej bogatej architekturze i autentycznemu klimatowi stał się doskonałym tłem dla produkcji historycznych i dramatycznych. W jego okolicach kręcono sceny do "Katynia" (2007) Andrzeja Wajdy, w którym miasto oddało ducha tragicznych wydarzeń II wojny światowej i komunistycznych represji. 

Z kolei "Eter" (2018) Krzysztofa Zanussiego, film inspirowany legendą Fausta, wykorzystał jarosławskie plenery, by oddać mroczną i tajemniczą atmosferę przełomu XIX i XX wieku. 

Natomiast "Najlepsze w świecie" (1976) Stanisława Jędryki, film dla młodzieży, ukazał bardziej sielankowe oblicze miasta i jego okolic, podkreślając uroki tego regionu. Jarosław, z jego renesansowymi kamienicami, podziemnymi trasami kupieckimi i wąskimi uliczkami, stanowi idealne miejsce do kreowania opowieści, które wymagają tła o bogatej przeszłości. 

Sanok – filmowa Mekka Podkarpacia

Sanok, miasto położone u bram Bieszczadów, to nie tylko ważny ośrodek historyczny i kulturowy, ale także jedno z najczęściej wybieranych miejsc filmowych w południowo-wschodniej Polsce. Na przestrzeni dekad Sanok stał się planem zdjęciowym dla ponad dwudziestu filmów i seriali, z których wiele na stałe zapisało się w historii polskiej kinematografii.

Jednym z najważniejszych filmów realizowanych w Sanoku jest "Jak daleko stąd, jak blisko" (1971) Tadeusza Konwickiego – poetycki, autobiograficzny obraz o podróży w głąb siebie, który doskonale wykorzystał surowe, melancholijne krajobrazy miasta i jego okolic. 

Sanok odegrał również kluczową rolę w monumentalnym dramacie historycznym "Wołyń" (2016) Wojciecha Smarzowskiego. To właśnie tutaj kręcono niektóre sceny ukazujące tragiczne wydarzenia rzezi wołyńskiej i brutalne realia wojenne, w których Sanok posłużył jako autentyczne tło dla opowieści osadzonej w latach 40. XX wieku.

Miasto pojawiło się również w serialu "1920. Wojna i miłość" (2011), który przedstawia losy trzech młodych bohaterów w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Dzięki zachowanej zabytkowej zabudowie Sanok doskonale oddał klimat wczesnych lat XX wieku, stając się scenerią dla dramatycznych wydarzeń historycznych. Korzystając z oferty noclegów w Sanoku, wspomniane miejsca można mieć na wyciągnięcie ręki. 

Kolbuszowa kolejny przystanek na Podkarpackim Szlaku Filmowym

​Kolbuszowa, malowniczo położona w województwie podkarpackim, stała się planem zdjęciowym dla kilku znaczących produkcji filmowych. Oto niektóre z nich:​

• "Wołyń" (2016) – w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego. Część zdjęć do tego poruszającego filmu, opowiadającego o tragicznych wydarzeniach na Kresach Wschodnich podczas II wojny światowej, realizowano na terenie skansenu w Kolbuszowej. 
• "Kos" (2023) – reżyserii Pawła Maślony. Ta superprodukcja historyczna, opowiadająca o powrocie Tadeusza Kościuszki do kraju i jego planach powstańczych, była kręcona m.in. w skansenie w Kolbuszowej oraz w pobliskiej Wilczej Woli. W filmie wystąpili tacy aktorzy jak Jacek Braciak (w roli Kościuszki), Robert Więckiewicz, Bartosz Bielenia i Andrzej Seweryn. 
• "1670" (2023) – serial komediowy dostępny na platformie Netflix. Akcja osadzona jest w XVII wieku i przedstawia codzienność polskiej wsi z tamtego okresu. Większość scen kręcono w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, gdzie na potrzeby produkcji zbudowano dodatkowe obiekty, takie jak dwór głównego bohatera oraz karczma "U Żyda". W serialu wystąpili m.in. Bartłomiej Topa, Katarzyna Herman i Martyna Byczkowska.

fot. Pawel Fiejdasz / Shutterstock.com 

Dzięki autentycznym plenerom i zabytkowej architekturze zlokalizowanej w skansenie Kolbuszowa stała się atrakcyjnym miejscem dla filmowców, którzy poszukują miejsc oddających klimat dawnych epok.

BONUS DLA KONESERÓW: W Rzeszowie, na ścianie kamienicy przy ulicy Lisa Kuli 13, znajduje się mural upamiętniający wybitnego reżysera filmowego Freda Zinnemanna, twórcę takich klasyków jak „W samo południe” czy „Stąd do wieczności”. Mural przedstawia postać szeryfa Willa Kane'a, granego przez Gary'ego Coopera w filmie „W samo południe” 

Fred Zinnemann urodził się w Rzeszowie w 1907 roku w kamienicy przy rzeszowskim Rynku. W ciągu ponad pół wieku Zinnemann zrealizował 22 filmy fabularne oraz 18 krótkometrażowych i dokumentalnych, zdobywając cztery Oscary. Jego najważniejsze obrazy to: „Po wielkiej burzy”, „Pokłosie wojny”, „W samo południe”, „Stąd do wieczności”, „Historia zakonnicy”, „Oto jest głowa zdrajcy” i „Julia”.