Odpowiedzialność właściciela obiektu noclegowego za mienie i zdrowie gości

Odpowiedzialność za rzeczy wniesione przez gościa — zasada ryzyka

Zgodnie z art. 846–849 Kodeksu cywilnego, hotel, który prowadzi działalność zarobkową, odpowiada za utracone lub uszkodzone rzeczy wniesione przez gościa, niezależnie od swojej winy. To tak zwana odpowiedzialność na zasadzie ryzyka: nie trzeba udowadniać zaniedbania ze strony hotelu, by powstała odpowiedzialność.

Odpowiedzialność ta dotyczyć może nie tylko przedmiotów w pokoju, ale także rzeczy przechowywanych na depozyt, oddanych personelowi lub umieszczonych w wyznaczonych miejscach. Przepis nie obejmuje jednak pojazdów mechanicznych, zwierząt czy przedmiotów pozostawionych poza terenem obiektu, chyba że zawarto osobną umowę przechowania.

Zakres odpowiedzialności i jej ograniczenia

Ograniczenia odpowiedzialności wynikają z art. 849 KC: hotel odpowiada do wysokości 100-krotności opłaty za jedną dobę, ale nie więcej niż 50-krotność tej opłaty za każdą rzecz. Przykładowo: jeśli doba kosztuje 100 zł, odpowiedzialność całkowita wynosi 10 000 zł, a za pojedynczy przedmiot – do 5 000 zł.

Wyłączenie ograniczenia jest możliwe, gdy szkoda wynika z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa hotelu lub jego personelu lub gdy hotel zwlekał z przyjęciem rzeczy przy jednoczesnym obowiązku przyjęcia jej na przechowanie. 

Hotel nie ponosi odpowiedzialności - czy zapis w regulaminie ma moc prawną?

Warto zwrócić uwagę na często spotykane w regulaminach hoteli, pensjonatów czy innych obiektów noclegowych zapisy w rodzaju „hotel nie ponosi odpowiedzialności za rzeczy pozostawione w pokoju czy sejfie”. Należy podkreślić, że tego typu klauzule nie mogą w sposób dowolny ograniczać odpowiedzialności właściciela obiektu, jeśli przepisy prawa przewidują jej istnienie. Zgodnie z art. 846–849 Kodeksu cywilnego, prowadzący hotel lub podobny zakład ponosi odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez gościa, z pewnymi wyjątkami (np. gdy szkoda powstała z winy samego gościa lub wskutek siły wyższej). Oznacza to, że zapis w regulaminie nie może skutecznie wyłączyć ustawowej odpowiedzialności – w przypadku sporu sądowego będzie on bezskuteczny. 

W praktyce takie postanowienia w regulaminach pełnią raczej funkcję informacyjną lub mają zniechęcać do pozostawiania wartościowych przedmiotów bez nadzoru, ale nie zwalniają właściciela obiektu z obowiązków wynikających z przepisów. Co istotne, omawiane zasady dotyczą nie tylko hoteli, lecz również pensjonatów, domów wypoczynkowych, hosteli czy innych podmiotów świadczących usługi noclegowe, o ile spełniają one definicję obiektu noclegowego w rozumieniu Kodeksu cywilnego. 

* Definicje „obiektów hotelarskich” znajdziemy w ustawie o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1944).

fot. banjongseal324SS/shutterstock.com

Odpowiedzialność za zdrowie gości — obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa

Chociaż Kodeks cywilny nie zawiera osobnego przepisu dotyczącego odpowiedzialności za zdrowie gości, obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa wynika z umowy hotelowej i zasad odpowiedzialności za działania prowadzonego przedsiębiorstwa. Obowiązek ten obejmuje stan techniczny obiektu (np. drogi ewakuacyjne, zabezpieczenia ppoż.), odpowiednie warunki sanitarne i szkolenie personelu w sytuacjach awaryjnych.

Brak należytej staranności — np. niezabezpieczenie mokrej podłogi, wadliwe oświetlenie czy sliskie schody — może skutkować odpowiedzialnością za szkodę na zdrowiu lub mieniu gościa (np. upadek, poparzenie). Hotel ma obowiązek działać tak, by zminimalizować ryzyko i reagować na zagrożenia.

Zabezpieczenia w praktyce — jak hotel może chronić swoje interesy

• Regulamin hotelowy: konieczne są zapisy o przyjmowaniu rzeczy wartościowych na depozyt, informujące o ograniczeniach odpowiedzialności oraz obowiązku powiadomienia recepcji o wszelkich uszkodzeniach.
• Przechowywanie cennych przedmiotów: hotel musi przyjąć rzeczy wartościowe jak pieniądze czy dokumenty, chyba że stanowią zagrożenie lub zajmują za dużo miejsca; jeżeli odmówi przyjęcia depozytu, nie może się powołać na ograniczenia odpowiedzialności.
• Szyld „brak odpowiedzialności” nie obowiązuje prawnie: wpis w regulaminie nie zwalnia hotelu od odpowiedzialności – ograniczenia muszą wynikać z Kodeksu cywilnego, a nie z regulaminu obiektu.
• Szybka reakcja gościa: brak zgłoszenia szkody bezpośrednio po jej zauważeniu (np. kradzież, uszkodzenie) może skutkować utratą roszczenia — chyba że szkoda wynika z działania hotelu.

Przykład praktyczny

Gość pozostawił w pokoju laptop o wartości 10 000 zł. Hotel świadczy usługę za 200 zł za dobę. W przypadku kradzieży odpowiedzialność hotelu ograniczona jest:

• do 100 × 200 zł = 20 000 zł (ogólny limit),
• ale przedmiotowy limit wynosi max 50 × 200 zł = 10 000 zł.

Jeśli hotel miał obowiązek przyjęcia depozytu, a gość pozostawił laptop w miejscu bezpiecznym zgodnie z regulaminem, może się kwalifikować do pełnego odszkodowania. W przeciwnym wypadku – do limitu przewidzianego wobec pojedynczego przedmiotu.

Reasumując, odpowiedzialność właściciela obiektu noclegowego w górach czy nad morzem za mienie i zdrowie gości opiera się na obiektywnej zasadzie ryzyka przyjętej w Kodeksie cywilnym (art. 846–849). Obejmuje ona zarówno rzeczy wniesione przez klientów, jak i ochronę bezpieczeństwa pobytu. Hotel ma obowiązek przyjęcia depozytu dla cennych przedmiotów, nie może skutecznie ograniczyć tej odpowiedzialności regulaminem i musi działać z najwyższą starannością.

Artykuł został przygotowany przez OtoNoclegi.pl Sp. z o.o. i ma charakter wyłącznie informacyjny oraz edukacyjny. Przedstawione treści nie stanowią porady prawnej ani oficjalnej interpretacji przepisów. Każdy przypadek może wymagać indywidualnej analizy, dlatego przed podjęciem decyzji zalecamy samodzielne zweryfikowanie informacji oraz konsultację z prawnikiem lub właściwym doradcą.